De 3 van Kiki: Ik wens u een nieuw jaar vol positieve emoties

Ik wens u een nieuw jaar vol positieve emoties

In deze ‘3 van Kiki’ breng ik graag positiviteit. Ik ben in de wetenschappelijke ban geraakt, en steeds meer overtuigd, van het belang en de kracht van positieve emoties. Positieve emoties blijken namelijk fundamentele bouwstenen voor ons geluk, ons welzijn, onze relaties, veerkracht en gezondheid. 

In de zoektocht naar wat individuen in staat stelt te floreren, hebben psychologen de positieve emoties omarmd. Vreugde, tevredenheid, interesse, liefde, trots, dankbaarheid, hoop, bewondering, opluchting en enthousiasme, bijvoorbeeld. Positieve emoties signaleren dat we ons goed voelen. Maar er is meer. Onderzoekers hebben aangetoond dat positieve emoties ook optimaal welbevinden kunnen produceren. Bovendien is dit effect niet slechts in het moment – ik voel me nu happy – en dus tijdelijk, maar werken positieve emoties ook op lange termijn door. Goed nieuws dus!

   Hoe werkt dat dan? De Amerikaanse psychologe Barbara Frederickson heeft haar leven gewijd aan het verklaren van dit positieve fenomeen. Ze is de grondlegger van de zogenaamde Broaden-and-Build theorie die ze in het veel (24.000 keer!) geciteerde artikel ‘The role of positive emotions in positive psychology’ toelicht. Kort samengevat stelt ze dat positieve emoties onze geest openen om breder te denken en flexibeler te handelen (broadening), waardoor er ook meer ruimte komt voor de ontwikkeling van nieuw gedrag, kennis, vaardigheden en relaties (building). Mensen worden creatiever, bijvoorbeeld, staan meer open voor nieuwe ervaringen en ook voor kritiek, en ze voelen zich meer verbonden met anderen. Op de lange termijn maakt dit mensen lichamelijk, cognitief en sociaal sterker; in wetenschappelijke psychologische termen ‘ze vergroten hun persoonlijke hulpbronnen’. Hiervoor is er inmiddels overtuigend bewijs. Indien u geïnteresseerd bent in de neurowetenschappelijke bewijsvoering – inclusief alle bij positieve emoties betrokken neurotransmitters, neurale netwerken en hormonen – dan kunt u zich laven aan het zeer complete overzichtsartikel van Rebecca Alexander et al. ‘The neuroscience of positive emotions and affect: Implications for cultivating happiness and wellbeing’. Voor mij is dat eerlijk gezegd geen ‘lichte of vertrouwde kost’ maar het is zo helder gestructureerd dat ik het artikel er toch af en toe met plezier bij pak. Ik lees er bijvoorbeeld dat niet alle positieve emoties hetzelfde zijn (denk aan ‘plezier’ versus ‘dankbaarheid’; check hiervoor hedonia versus eudaimonia), ik leer dat het geluksniveau van twintigers en zestigers erg vergelijkbaar is, en dat de omvang van onze sociale netwerken positief geassocieerd is met onze levensduur en ons vermogen met stress om te gaan. Kijk daar krijg ik nou spontaan positieve gevoelens van!

 

Positieve emoties zijn goed voor onszelf. Zijn ze ook goed voor onze zorgorganisaties? 

Jazeker. Onderzoek laat zien – zie het artikel van de Amerikaanse hoogleraar psychologie Ed Diener, ook bekend als Dr Happiness – dat positieve emoties een positief effect hebben op werknemers, teams en op de performance van organisaties. Er is toenemend bewijs dat werknemers die positieve emoties ervaren meer zelfvertrouwen hebben, meer geloven in succes, ambitieuzere doelen stellen, creatiever zijn en ook meer bevlogen. Voor organisaties zijn dit waardevolle kwaliteiten. Creativiteit, bijvoorbeeld, zorgt voor innovatie, prestaties en groei. En bevlogenheid zorgt voor een groter commitment van werknemers aan hun organisatie, en daarmee voor een lager personeelsverloop. Hoe belangrijk is dat in tijden van krapte op de arbeidsmarkt. Positieve emoties helpen bovendien bij het (beter) omgaan met stress op de werkvloer. Dankbaarheid, als positieve emotie, blijkt bijvoorbeeld een goed antidotum tegen burn-out; het is een negatieve voorspeller voor emotionele uitputting en cynisme. 

   Interessant is overigens dat het type positieve emotie dat wordt ervaren ertoe doet voor specifieke organisatie-uitkomsten. De emotie van ‘interesse’, bijvoorbeeld, is geassocieerd met werktevredenheid, ‘dankbaarheid’ met tevredenheid over leiders en collega’s, en ‘trots’ met je sterk voelen. 

   Omdat zorg teamwerk is, is het goed te weten dat positieve emoties ook bijdragen aan betere samenwerking, besluitvorming en relaties, aan meer vertrouwen en minder conflict, zoals Frederickson al voorspelde in haar broaden-and-build theorie. Positieve werknemers zorgen bovendien voor positieve klanten; positieve leiders voor positievere werknemers – en vice versa! Dat laatste heeft mogelijk te maken met de bevinding dat positiviteit besmettelijk is. 

 

Kortom, onderzoek laat zien dat het goed is voor uzelf en uw (werk)omgeving om positieve emoties te koesteren en te ontwikkelen. Waar te beginnen? In de TedMed talk (The positive effects of positive emotions) geeft Jennifer Stellar u bruikbare tips. Veel plezier met kijken!

Van harte wens ik u zeer positieve feestdagen, en ook daarna een heel positief 2025.

Kiki Lombarts

Amsterdam, 20 december 2024

 

• Fredrickson BL. The role of positive emotions in positive psychology. The broaden-and-build theory of positive emotions. The American psychologist. 2001;56(3):218-26.
• Alexander R, Aragón OR, Bookwala J, Cherbuin N, Gatt JM, Kahrilas IJ, et al. The neuroscience of positive emotions and affect: Implications for cultivating happiness and wellbeing. Neurosci Biobehav Rev. 2021;121:220-49.
• Diener E, Thapa S, Tay L. Positive Emotions at Work. Annu Rev Organ Psychol Organ Behav. 2020;7:451–77.