De 3 van Kiki: Vrouwen en het vrouwelijke in organisaties

Kiki Lombarts, hoogleraar Professional Performance van artsen, schrijft over de artikelen die haar inspireren. Zij selecteert 3 artikelen voor ons en ze vertelt waarom juist deze artikelen de moeite waard zijn. We zijn super blij dat zij op die manier haar kennis met ons wil delen.

Deze keer koos zij het thema ‘vrouwen en vrouwelijkheid in organisaties’.

Vrouwen en het vrouwelijke in organisaties: Van Invisible naar Invincible.

Het ging nooit over mij. Dacht ik. De discussies over glazen plafonds, achterstelling van vrouwen en vrouwenquota. Ik was immers zelf hoogleraar geworden, veelgevraagd spreker en lid van diverse Raden van Toezicht. Totdat ik de studie las van Ballakrishnen et al. (2018) getiteld Intentional Invisibility: Professional Women and the Navigation of Workplace Constraints. De auteurs bestudeerden meer dan 300 vrouwen op zoek naar antwoord op de vraag hoe professionele vrouwen in een masculien georiënteerde werkomgeving hun ambities waarmaken. Vrouwen bleken opvallend vaak de ongetwijfeld goed bedoelde adviezen ‘to man up’  –  wees minder bescheiden, laat je meer horen, ben directiever, straal meer zekerheid uit, doe en lach met de mannen mee, claim het resultaat –  in de wind te slaan. Goed zo, zou je denken, voor veel vrouwen voelt je ‘vermannen’ nou eenmaal niet authentiek, en hoera dus voor het trouw blijven aan jezelf. Maar ja, de prijs die vrouwen (en trouwens ook mannen die zich niet thuis voelen bij de masculiene organisatienormen) betalen voor de strategie van het ‘weloverwogen een beetje onzichtbaar blijven’ is dat zij alleen via omwegen, extra tijd en inspanningen hun professionele doelen kunnen behalen, of hun ambities moeten bijstellen. Dit is niet eerlijk. En het ergste is nog dat vrouwen zo bijdragen aan het in stand houden van een systeem en cultuur waar ze zelf zo’n last hebben. Auw, dit is pijnlijk. En ja, dit gaat ook over mij.
Ook binnen de geneeskunde worden artsen, vrouwen en mannen, nog geconfronteerd met de mannelijk norm. Een jonge dokter vertelde onlangs dat ze vaak te horen krijgt dat ze ‘wat meer in het mannelijke maaiveld mag opgaan’. Een academisch specialist deelde dat haar leidinggevende haar had geadviseerd zich ‘wat meer dienend’ naar de mannelijke collega’s op te stellen. Een manlijke specialist vertelde dat hij zich niet prettig voelt bij het vertoon van al het haantjesgedrag tijdens het vakgroepsoverleg. En een andere manlijke specialist sprak ‘positief’ over zijn vrouwelijke collega in termen van ‘een prima miepje’. Dat ‘prima miepje’ bleef aan me knagen. Waarom? Omdat ik niet reageerde toen hij het zei. Ìk hoorde het wel, ik registreerde het blijkbaar ook, maar ik zei er niets van. Ik ben blijkbaar deze vrouwonvriendelijke manier van spreken ook gaan vergoelijken. Ik wil dat niet meer en voel me gesteund en door Mello & Jagsi die in hun overtuigende NEJM artikel (2020) oproepen op te staan tegen gender bias. Ze vinden dat we moreel verplicht zijn dit te doen, en geven ook in praktische voorbeeldzinnen aan hoe we ons kunnen uitspreken.
Uiteraard is het niet eenvoudig om culturen te veranderen en gender vooroordelen uit te bannen. Mensen de-biassen is onbegonnen werk. Sterker nog, diversiteitstrainingen met dit doel laten eerder een tegengesteld effect zien. Wel kunnen we ons verdiepen in wat er zich afspeelt in onze organisaties en nadenken over hoe we structuren en systemen kunnen aanpassen om gender-inclusievere omgevingen te creëren. Het uitstekende Lancet artikel van Kang & Kaplan (2019) is hiervoor een absolute aanrader.
Ik vraag me werkelijk af welk potentieel er nog meer loskomt als vrouwen en mannen dezelfde kansen en waardering krijgen, iedereen veiligheid ervaart op de werkplek en alle kwaliteiten en talenten ingezet worden. Ik denk dat het wonderen zou doen voor het werkplezier van artsen en voor de kwaliteit van zorg. Food for thought, misschien wel tijdens uw vakantie? Ik wens u allen een fijne zomer.

– Ballakrishnen S, Fielding-Singh P, Magliozzi D. Intentional Invisibility: Professional Women and the Navigation of Workplace Constraints. Sociological Perspectives. 2018;62(1):23-41.

– Mello MM, Jagsi R. Standing Up against Gender Bias and Harassment – A Matter of Professional Ethics. The New England journal of medicine. 2020;382(15):1385-7.

– Kang SK, Kaplan S. Working toward gender diversity and inclusion in medicine: myths and solutions. Lancet (London, England). 2019;393(10171):579-86.

 

Kiki Lombarts

Amsterdam, 5 augustus 2022