Leading Doctor van het seizoen, Bernard Leenstra

Bernard Leenstra: misschien ken je hem van Schok en Pomp, een onderneming om iedereen te leren reanimeren, of het burgerinitiatief dat hij succesvol startte om EHBO-les op middelbare scholen te geven, of van televisie en social media waar hij zich regelmatig uitlaat over de zorg, of als voetballer 6^e reserveklasse… Verder schrijft Bernard gedichten, zijn eerste boek ‘Lege Artis’ is recent uitgekomen, is hij toetsenist en zanger in een band en is hij bezig om zijn promotietraject af te ronden. Oh ja, en hij is huisarts in opleiding.

Maar al deze ondernemingen waren niet de reden om Bernard te nomineren als Leading Doctor van het seizoen… Dat was zijn initiatief Prullenbakvaccin. Samen met 3 anderen lanceerden hij ‘Prullenbakvaccin’ in 1 weekend. Een waanzinnig initiatief dat echt een verschil maakt door overtollige vaccins beschikbaar te stellen voor mensen die wachten op een vaccinatie. Dat getuigt van leiderschap en ondernemerschap. Een voorbeeld van wat je kunt bereiken door slim samen te werken, de schouders eronder te zetten en het gewoon te doen. Wij zijn benieuwd wat voor persoon achter al deze initiatieven zit. We ontmoeten elkaar op een terras in Utrecht.

Bernard steekt meteen van wal en vertelt over zijn achtergrond en hoe dat zijn kijk op de wereld heeft gevormd. Hij groeit op in het Gooi. Zijn ouders komen uit Friesland – er wordt onderling thuis Fries gesproken – vader is neurochirurg, moeder is psychotherapeut en hij heeft 3 zussen. Met de paplepel krijgt hij de Friese nuchterheid ingegoten en het adagium thuis is: je moet goed voor elkaar zorgen, hard werken en jezelf niet teveel op de voorgrond zetten. Een stevige discussie wordt gewaardeerd in huize Leenstra, altijd op de bal, niet op de man en diners duren regelmatig tot diep in de nacht. Hij is een opstandige puber (nee, dat lag niet aan de scholen). Na 3 middelbare scholen en de (on)nodige trammelant, besluit hij dat hij arts wil worden, de opstandigheid wordt wat getemd en hij gaat geneeskunde studeren.

Ondernemen om een bijdrage te leveren aan de wereld

Door de omstandigheden waarin hij opgroeit ontdekt Bernard op jonge leeftijd dat geld of status niet gelukkig maakt. Hij realiseert zich dat het veel waardevoller is om iets voor een ander te kunnen betekenen, samen te zijn met de mensen waar je om geeft en als team samen te werken. Daarnaast ontbreekt het hem aan verlegenheid, is hij geoefend in stevige discussies en houdt hij ervan om het podium te pakken, dus hij schroomt niet om zijn ideeën te delen en actie te ondernemen. Dat leidt tot meerdere ondernemingen. De initiatieven die uitgewerkt worden moeten de wereld een beetje beter maken. Bernard vertelt dat hij fysiek ongemak kan ervaren bij onrecht, stupiditeit, binair denken en afschuif gedrag. Dat zijn de momenten dat zijn ondernemerschap, actiebereidheid en doorzettingsvermogen maximaal aan worden gezet. Het probleem laat hem niet los totdat hij een oplossing heeft gevonden. Dat is precies hoe Prullenbakvaccin werd bedacht.

Hij is op het moment van het interview bezig om te zorgen dat de Astra Zeneca vaccins die bij huisartsen liggen, naar Namibië kunnen worden gebracht. Het toch al levendige gesprek wordt nog levendiger, Bernard staat bijna op van verontwaardiging als hij vertelt dat die vaccins hier vernietigd zullen worden. Terwijl ze in Namibië levens kunnen redden. De reden dat er nog geen toestemming is: de vaccins zijn eigendom van VWS en de koude keten kan niet gewaarborgd worden. “Ik ontplof dan! Ik fix het zelf wel! Het voelt alsof wij een middelvinger opsteken naar onze collega’s in Namibië. We zitten echt met zijn allen in deze Coronapandemie en we moeten het samen oplossen! Ik zou zo graag willen dat VWS ‘ja’ zegt, dan regel ik wel dat die vaccins op de juiste plek komen.” Ik geloof Bernard meteen als hij dit zegt. Het is illustratief om te zien hoe zijn brein werkt en hoe veel energie hij heeft om een bijdrage te leveren aan de wereld.

Welke eigenschappen zijn er nodig voor ondernemerschap?

Je moet moed tonen, je nek durven uitsteken. Ik kan helemaal opgaan in een initiatief, die begeisterung moet je hebben. Je moet ervan overtuigd zijn dat je iets kunt oplossen, van niets iets kunt maken, dat je impact kunt hebben. Ik ben daarin bekrachtigd omdat dingen lukten, maar ik denk dat iedereen dat kan ervaren, je moet alleen wel beginnen. Je hebt probleemoplossend vermogen nodig, je moet het willen en kunnen fixen. Daarnaast is doorzettingsvermogen belangrijk. Soms lukken dingen ook niet en ondernemen is gewoon hard werken. Nu merk ik dat deuren makkelijker opengaan. Maar in het begin heb ik heel vaak nee gehoord. Dan komt die middelbare scholier weer terug; ik wil nee alleen accepteren als er een valide argument komt. Tot slot moet je jezelf niet te serieus nemen, jouw mening is ook maar een mening. Als je iets wil moet je een team vormen en bereid zijn een deel van jouw visie te delen, maar ook weer op te geven.

Op welke missie ben jij?

“Oprecht eraan bijdragen dat mensen het iets beter kunnen hebben dan hoe het was.”

Ik wil ook genieten van de manier waarop ik dat doe, door uitgedaagd te worden op kennis en kunde. De zorg is natuurlijk mijn gebied van aandacht. Ik hou van de complexiteit. Daarom is ons vak zo fascinerend. Ik zie het als een geweldig spel om bij te dragen aan kwalitatief hoogwaardige en duurzame zorg. Oplossingen voor complexe situaties bedenken en daarmee de samenleving beter te maken, dat wil ik doen tot mijn dood.

Mijn andere missie is om ondernemerschap in de zorg meer op de kaart te zetten. Sinds mensenheugenis zijn wetenschap en kliniek verbonden in de geneeskunde. Ik denk dat we daar ondernemerschap aan toe moeten voegen. Ik zie zo veel artsen om me heen die wel ondernemerschap voelen, maar niet weten hoe ze dat in kunnen zetten. Ik zou graag zien dat artsen ondernemerschap tijdens de opleiding kunnen ontwikkelen. Dan kun je kiezen om in plaats van een wetenschappelijk artikel, een businesscase te schrijven op basis van een situatie die je in de kliniek bent tegengekomen. Als artsen gestimuleerd worden om hun ondernemerschap te ontwikkelen, kan het creatieve deel van hun brein meer ‘aan’ blijven om de zorg beter te maken. Dat is echt een win-win situatie.

Voor mezelf heb ik niet een vastomlijnd plan. Ik leef met de dag en vind het prettig om niet te weten waar ik over 10 jaar sta. Ik hou van maximaal leven: voor mij kan het niet gek genoeg, ik wil continu bezig zijn om het leven voor anderen beter te maken. Ik hou van avontuur, speelsheid en vrolijkheid dus ik vind het wel leuk om niet te weten waar het schip strandt. Daarin zit voor mij de magie van het leven.

Waarom deze missie?

Het is heel simpel: als iedereen ervoor zorgt dat anderen het een beter hebben dan hebben we het toch gewoon goed met elkaar. Dat klinkt cheesy, maar ik meen het wel. Om me heen zie ik dat veel mensen gaan voor eigen gewin, geld en status. Maar ik zie steeds weer dat eigen gewin, geld en status niet gelukkig maken. Ik ben blij dat ik in mijn opvoeding heb meegekregen dat het heel normaal is om je geluk te delen en je niet beter te voelen dan een ander. Uiteindelijk geeft dat echte voldoening.

Wat is er veranderd in de wereld als jouw missie geslaagd is?

Als we binnen geneeskunde ondernemerschap wat meer ruimte geven en innovatief leiderschap wat meer koesteren dan wordt de zorg daar echt beter van. Ik denk dat zo veel talent onbenut wordt gelaten door ons huidige systeem. Als we daar meer gebruik van maken dan wordt de zorg beter, efficiënter, effectiever, prettiger voor patiënten en voor artsen. Eigenlijk komen er dan alleen maar winnaars.

Wat is jouw droom?

Ik zou het gaaf vinden om een eigen ziekenhuis te hebben, een anderhalve-lijns kliniek. Dan kan ik daarin laten zien hoe ik denk dat de zorg het best ingericht kan worden. En ik zou het heel mooi vinden om burgemeester te zijn. Ik zie veel raakvlakken met ons vak als huisarts. Als burgemeester en huisarts sta je echt midden in de samenleving en het is je taak om veel problemen te fixen. Die combinatie vind ik prachtig, middenin de samenleving staan en problemen die zich voordoen oplossen.

Hoe onderhoud jij je eigen vuur?

Een beter vraag is: “Hoe zorg ik dat het huis niet in de fik vliegt?”

Mijn eigen vuur onderhouden… ik denk niet dat ik daaraan doe. Ik sta gewoon altijd aan, dat heb ik al van jongs af aan. Ik blijf maar gaan, ik heb altijd ideetjes. Het probleem is niet de hoeveelheid ideeën, maar de tijd om het uit te voeren. Ik schrijf alle ideeën op, overal liggen notitieboekjes. Klinkt een beetje ADHD-erig misschien, maar ik ben er wel blij mee want ik functioneer prima en heb genoeg energie om plannen uit te voeren. Ik heb geen kinderen en heb niet zo veel slaap nodig, dat scheelt ook wel. Ik weet niet hoe ik anders al die dingen naast elkaar zou kunnen doen.

Wat of wie zou je nog kunnen helpen bij jouw missie?

Hugo de Jonge! Ik zou willen dat hij meer toegankelijk zou zijn voor de initiatieven van zorgverleners. Ik zie hem als de coach van zorgteam Nederland. Als coach moet je praten met je teamspelers, je moet weten wat er speelt en hoe je als coach het beste uit je team kunt halen. Ik heb niet het idee dat hij daarmee bezig is.

Daarnaast zou ik wel willen dat de eerste reactie een keer niet ‘nee’ was. In eerste instantie ervaar ik vaak veel weerstand, mensen denken wel eens dat ik arrogant en narcistisch ben… Dat is niet echt absoluut niet zo… ik ben wel enthousiast en niet verlegen. Ik kan ook niet alles veranderen, maar ik doe altijd mijn stinkende best. Ik ben denk ik oprecht en gedreven en ik heb heel veel energie.

Volgens mij wordt het leven makkelijker als we elkaar vaker het voordeel van de twijfel geven.