Leading Doctor van het seizoen, Casper van Koppenhagen

De Leading Doctor van dit seizoen is Casper van Koppenhagen. Casper is revalidatiearts, sportarts np, wetenschapper, schrijver, spreker en podcastmaker. Deze verhalenverteller viel ons vooral op vanwege zijn luisterend oor. Casper is een duizendpoot op missie. Hij wil verbinden, het verschil maken en is ontwapenend eerlijk over de ingewikkeldheden die hij daarbij tegenkomt. Zijn benoeming tot Leading Doctor raakte hem, juist die kwetsbaarheid maakt hem krachtig.

Casper is op dit moment tijdelijk uitgeschakeld door invaliderende migraine, maar dat maakt hem zeker geen mindere ‘Leading doctor’. Het gaat namelijk niet over presteren, maar over een basis instelling – en die is er, of je nou ziek bent of niet.

Waarom raakte het je om tot Leading Doctor te worden verkozen?

Jij belde op het moment dat ik naar buiten liep van het jaarlijkse wetenschappelijke congres van de wetenschappelijke vereniging van revalidatieartsen. Het was die dag exact twee jaar nadat ik ziek was uitgevallen en een langere periode minder ‘in beeld’ ben geweest. Ik was nog redelijk vermoeid van de inspanningen om weer mee te draaien na een ochtendsessie “rouw in de revalidatie’ die ik had georganiseerd en dan bel jij. Door deze vraag, kreeg ik het gevoel dat ik er weer was en dat ik deze verantwoordelijkheid weer aan kan, alhoewel ik nog niet terug ben op het niveau dat ik had voordat ik uitviel in 2020. Ik voelde even dat het leven weer heel mooi is, in al haar kwetsbaarheid.

Dat is een bijzonder gevoel omdat ik nog op zoek ben naar de juiste balans. Daarvoor moet ik de strijd aan met sommige uitdagingen die het leven met zich meebrengt, zoals de spanning tussen wat ik aan kan en mijn eigen verwachtingen, maar ook die van mijn omgeving.

Het was altijd mijn grootste angst om een bore-out te krijgen. Ik  heb daardoor eigenlijk altijd meer gedaan dan alleen het werk zelf. Omdat ik heb gemerkt dat juist de dingen die heel veel tijd en energie kosten en ook veel voldoening opleveren. Door mijn fysieke kwetsbaarheid is het niet meer vanzelfsprekend om altijd die extra stappen te zetten, dat raakt aan mijn drijfveren en vind ik moeilijk om te accepteren.

Mijn reis van het overwinnen van deze uitdagingen is gaande. Ik heb mezelf opgelift door afgelopen jaar een podcast voor Medisch Contact ‘van geluk spreken’ te maken over hoe je een gelukkige dokter wordt, bent en blijft. Door iets creatief te doen met anderen en in gesprek te gaan, kon ik iets wezenlijks raken en voelde ik weer dat ik iets goeds deed. Aan de andere kant ben ik nu ook alweer een tijd gevloerd door migraine aanvallen, dus ik blijf zoeken naar een balans.

Je zegt dat je het je grootste angst was om een boreout te krijgen, wat gebeurde er als je niet genoeg te doen had?

Dan ben ik bang dat ik implodeer en er niets meer uitkomt. En het gekke is dat ik juist heel goed alleen kan zijn. Maar ik vaar wel bij reuring. Alleen, er is altijd meer om te doen of om naar te verlangen. Dat is mijn bottle-neck. Door mijn uitval heb ik mezelf in de spiegel moeten kijken waarom ik altijd meer wil doen en bereiken. Het allereerlijkste antwoord dat ik daarop heb gekregen is wellicht de opmerking van een verpleegkundige die zei: ‘je hoeft niet voor drie te werken’. Ik denk dat ze doelde op het verlies van onze twee kinderen. Daar had ze wel een punt, ik doe misschien extra hard mijn best om in de tijd die ik heb, het beste van het leven te maken. Dat is misschien waarom ik ongebreideld gas heb gegeven. Tegelijk zat dat druistige ambitieuze er altijd al in. Of het nou sport betrof, of besturen, zo richtte ik ooit met een vriend een voetbalclub op, ik wilde vooraan lopen en een bijdrage leveren, een verschil te maken.

Op dit moment werkt mijn lijf niet mee, ik heb ernstige, invaliderende migraine aanvallen. Dat maakt het lastig om te doen wat ik deed. Mijn persoonlijke missie is om in balans te zijn met mezelf, met genoeg reuring om me heen. Maar, doe dat maar es.

Je hebt jezelf veel uitgedaagd in je leven, maar je bent door de omstandigheden ook een aantal keren behoorlijk uitgedaagd?

Ja, dat zal ik niet ontkennen. Ik heb de rauwe kanten van het leven op verschillende manieren gezien. Ik denk dat Laura, mijn vrouw, en ik de grootste uitdaging van ons leven al zijn tegenkomen. Dat is het verlies van onze twee zoons Lennard en Simon en daarna het opgeven van onze kinderwens. Dat dragen we met ons mee. Maar we zijn toch nog heel vrolijk en energiek met elkaar doorgegaan. Daar hebben we hard voor moeten werken. Bovendien hebben we het geluk dat we beiden gezonde, stabiele persoonlijkheden hebben. Als ik destijds door het park liep en een clochard zag liggen op een bankje, dan dacht ik ‘what the fuck heb jij dan wel niet meegemaakt dat je hier ligt’. Voor mijn gevoel heb ik ook wel eens vlak langs het randje gelopen. Maar gelukkig kwam ik iedere keer toch weer bovendrijven.

Wat bedoel je met hard werken?

Dat zit ‘m in de energie en tijd die je steekt in jezelf én in de ander. Omdat je allebei in een coconnetje zit, lopen rouwfasen niet gelijk op. Bij ons was dat in de superacute rouw bijvoorbeeld wel even zo, maar verderop in de tijd gaat het schuiven en dan moet je wel je best doen om aangesloten te blijven bij de ander. Dat bedoel ik met hard werken. Tijd, liefde en aandacht geven, de rauwe kant van het leven in de ogen kijken. Stilstaan bij wat er gebeurt. We zouden hier ook vaker stil bij moeten staan in ons vak. Als je niet durft stil te staan, dan durf je de stilte niet te horen. Terwijl in die stilte het antwoord schuilgaat. Doorgaan is soms nodig omdat het leven dat nou eenmaal vraagt, maar daar kun je niet oneindig mee doorgaan. Het is hard werken om stil te durven staan.

Was je bang om stil te staan?

Ja, dat heeft ook met die angst voor een bore-out te maken, angst om te imploderen. Het is heel lekker om je bezig te houden en maar door te gaan. In mijn eerste baan was er een wijze longarts die over een collega die heel hard werkte zei: “Je kan het werk natuurlijk ook gebruiken om niet bij jezelf te hoeven stilstaan.” Werk geeft afleiding. Werken als dokter geeft je het grootste gemak om jezelf uit te schakelen en maar door te rennen. Dat biedt houvast en redding. Maar het is niet het antwoord. Het antwoord zit van binnen en daar kom je door stil te staan bij het rauwe en de rouw van het leven.

Het zou mooi zijn als we als artsen iets beter worden in stilstaan. Ook om te zien wat er ons om heen eigenlijk gebeurt, en vooral daar aan de andere kant van de tafel in de spreekkamer.

Heeft dat ook te maken met leiderschap voor jou?

Er zijn momenten geweest in mijn leven waarin ik niet anders kon dan stilstaan. Daarnaast ben ik een verhalenverteller en vertel graag op inhoud. Dat zie je terug in het boek dat ik schreef met Laura over het verlies van onze kinderen, “Ik had je gedacht mijn kind”. Ik wilde iets maken dat anderen wellicht zou kunnen helpen die iets soortgelijks doormaken. Nu ik ziek ben geweest, heb ik weer iets meegemaakt wat ik graag wil delen, alhoewel ik nog niet helemaal weet welke vorm dat deze keer krijgt. Daarmee wil ik een dialoog op gang brengen. Er worden veel discussies maar weinig echte dialogen gevoerd. Het lijkt alsof mensen zijn vergeten hoe ze moeten stilstaan en luisteren. Ik heb een diepgeworteld gevoel dat ik dit te doen heb. Ik wil mezelf uitdragen, mijn vak uitdragen, verbindingen maken, gesprekken aangaan en moeilijkheden bespreekbaar maken. En dus soms stil te staan en het monster in de bek durven kijken.

Dat kost tijd en energie, maar die heb ik er graag voor over. En daar heb ik samen met Medisch Contact een podium voor gecreëerd met de podcast KopCast ‘van geluk spreken’.

Wij vinden jou een Leading Doctor, maar waarom is dat zo denk jij?

Het is moeilijk om over jezelf te zeggen dat je een Leading Doctor bent. En al helemaal als je kort geleden bent uitgevallen op een leidende rol in een zorgorganisatie, Raad van Bestuur. Maar leiderschap zit helemaal niet expliciet in een bepaalde rol in een organisatie, en leiderschap zit in iedereen. Ik zie mijn leiderschap momenteel als het verheffen van mijn stem en het gebruik van mijn pen. Ik spreek me uit en heb mezelf een podium verschaft door columns te schrijven of podcasts te maken. Daarvoor moet je wel eerst stilstaan, weten wat je wil vertellen, en over je eigen angsten stappen om er iets van te maken.

Daarnaast ben ik altijd op zoek ben naar hoe kan het nou anders. Ik kan een spiegel voorhouden vanuit een echte dialoog, waarin er ruimte komt om de alle kanten van het leven, inclusief de rauwe en rouwe, te bevragen

Wat is je missie?

Mijn missie is om verhalen te vertellen vanuit de inhoud en daarmee dialogen op gang brengen. Ik wil samen iets doen en dit gevoel grijpt in op verschillende onderwerpen zoals de revalidatiegeneeskunde, rouw in de zorg, en het op gang brengen van de dialoog tussen verschillende generaties dokters. Hoe kunnen we ervoor zorgen dat we topzorg blijven leveren op een andere manier die beter is voor dokters? Deze generationele uitdaging is hetzelfde in andere grote thema’s zoals klimaat en oorlog. Hoe kunnen we echt die transitie maken. Dat zal op een andere manier moeten dan wat we altijd al hebben gedaan. En dat komt niet voort uit luiheid of onwil van de jongere generatie. Dat zijn allemaal super talentvolle én betrokken mensen. Om elkaar te begrijpen en verstaan heb je de dialoog nodig en daarvoor zul je stil moeten zijn. Dokters van alle generaties zullen moeten leren stil te kunnen zijn, zou ik haast zeggen. Andere generaties staan wezenlijk anders in het leven en dus ook in het werk.

Bovendien wil ik graag grenzen verleggen, daarin kunnen we veel leren van de sport. Het onmogelijke kan toch, zoals we met ons prachtige revalidatie project de HandbikeBattle al 8 jaar laten zien, waarin mensen met een lichameljke beperking de ultieme uitdaging aangaan om een Alpenreus op handkracht te bedwingen. Over veerkracht gesproken, eindeloos inspirerend.

Wanneer is deze missie voltooid?

Dat is een ingewikkelde vraag. Het is bij mij altijd over ‘meer’ of ‘anders’. Ik ben echt tevreden met wat ik heb, maar het is mijn ambitie, mijn vrouw noemt het nieuwsgierigheid, die me altijd verder doet kijken. Zodra ik ergens ben, ben ik alweer bezig met een volgende stap. Voor mij is de weg vele malen belangrijker dan het doel. Soms zou het fijn zijn om wat meer rust te hebben en het oke te vinden waar ik ben. Dat heb ik nu ook wel hoor, het zal met de leeftijd te maken hebben, ik hoef niet meer zo nodig, alhoewel het ten diepste mijn grootste uitdaging blijft.

Wat houdt het vuur in jou aan?

Door balans te krijgen binnen de reuring. Dat vind ik het moeilijkste dat er is en is een worsteling. Omdat ik nu even weer wat minder in balans ben, hebben we het er hier nu over. Daar hoort voor mij bij dat ik vaker last heb van migraine. Een beetje uit balans zijn is ook niet verkeerd. Dat is wat training en sport doen, je constant een beetje uit balans halen. Maar dat alsmaar verder groeien, om jezelf te ontwikkelen en uit te dagen, daar ben ik een beetje van teruggekomen. Al zal ik dat altijd blijven doen. Dat is mijn interne vuur. Ach, weet je, de mens is zo complex eigenlijk. Dat je denkt jezelf goed te kennnen, maar dat dat een ongoing story is en dat ik steeds weer in de zelfde valkuilen trap, maar dat maakt uiteindelijk ook wie ik ben. Je kunt jezelf niet uitzetten, hoogstens fine tunen.

Onderdeel van de balans is dus ook soms stilstaan. Dat kan door te sporten, te wandelen met de hond, of door stil te zijn. Of doordat het lijf zegt ‘en nu even niet’. Dat vind ik eigenlijk kinderachtig als ik er van een afstand naar kijk, dan denk ik ‘blijf nou in balans’. Maar die veroordeling heeft geen zin. Zoals een goede vriend die ook enorme migraine heeft zei: ‘je moet ophouden met jezelf straffen dat je het hebt uitgelokt.’

Wie of wat zou je kunnen helpen bij jouw missie?

Ik zou best graag een breder gedragen stem willen, want soms voelt het eenzaam. Ik doe het nu vooral zelf, maar het zou fijn zijn om het samen te doen. Om succesverhalen te delen van empathisch betrokken mensen met veel competenties die elkaar overeind houden. Ik ben eigenlijk op zoek naar partners in crime. Kom met me mee. Ik denk dat ik dat ook mooi vind aan een initiatief zoals Leading Doctors. Daarin worden de krachten gebundeld tussen artsen die iets wezenlijks willen bijdragen aan de zorg. In mijn volgende serie podcast KopCast ‘Van geluk spreken’ ga ik op zoek naar die verbinding en die stromingen.

Fotografie: Ed van Rijswijk